آشنایی با مفهوم مقیاس در نقشه کشی و جزئیات آن
در این نوشتار با مفهوم مقیاس در نقشه آشنا شده و در ادامه به جزئیات آن خواهیم پرداخت. برای درک مفهوم مقیاس، در ابتدا بایستی مفهموم تشابه را درک کنیم. پس با ما همراه باشید:
تشابه
اگر به اشکال زیر بنگرید، متوجه خواهید شد که اگرچه هم اندازه نیستند اما دقیقاً شبیه یکدیگر هستند. در واقع میتوانیم بگوییم آنها متشابه هستند.
در دو شکلی که با هم متشابه هستند، اندازهها ها از نسبت بزرگ یا کوچکی مشخصی برخوردار هستند و زاویهها با هم برابرند. شکل زیر مثالی از موارد متشابه است که میتوانید مشاهده کنید.
در دو شکل متشابه، بخشهای نظیر به نظیر طولی به صورت هندسی، از نسبتهای برابری برخوردارند که در زیر نشان داده شده است:
حال دو نقشهای که در ادامه مشاهده میکنید، با یکدیگر متشابهاند. این دو شکل دارای نکتههای برجستهای هستند که باید مورد توجه قرار گیرد. مثلاً:
-هر دوی این تصاویر دارای مفهوم یکسانی بوده و دادههای مربوط به هریک با دیگری مشابه است.
-بر خلاف این موضوع که تفاوت طول ترسیمی در این دو نقشه وجود دارد، اما اعداد اندازه در هر دو با یکدیگر برابرند.
در اغلب موارد، نقشهی هر جسم به اندازهی خودش ترسیم میشود؛ اما بر اساس مواردی که در زیر بیان شده، همیشه هم این کار عملی نیست. چرا که:
– معمولاً اندازه جسم اصلی بسیار بزرگ است به گونهای که بر روی کاغذهای موجود قابل اجرا نیست. بنابراین باید نقشه ترسیمی را بزرگتر یا کوچکتر از اندازه اصلی رسم کنیم.
– نکته دوم این که به هیچ عنوان نمیتوانیم اندازهها را به هر مقدار که خواستیم کوچک یا بزرگ نماییم. زیرا برای نسبتهای تشابه استانداردهای ویژهای به نام مقیاس در نظر گرفته شده است.
مقیاس
به نسبت اندازهی ترسیمی بر اندازهی حقیقی مقیاس گفته میشود که به اختصار با حروف Sc نشان داده میشود.
مقیاس کوچک کردن
هنگامی از این مقیاس استفاده میکنیم که اندازه واقعی جسم از کاغذ رسم ما بسیار بزرگتر است. در جدول ارائه شده در ذیل میتوانید مقیاسهای کوچکتر از واحد را مشاهده کنید.
لازم به ذکر است که مقیاسهای کوچک کننده اغلب در نقشههای ساختمانی، صنایع چوبی و غیره کاربرد دارد. مقیاسهای بزرگ کردن استاندارد شامل ۵۰:۱، ۲۰:۱، ۱۰:۱، ۵:۱، ۲:۱، میباشد. فراموش نکنید که در رسم نقشه با مقیاس موارد ذیل بایستی در نظر گرفته شود:
- بر روی نقشه رسم باید اندازههای واقعی آورده شود.
- در اثر استفاده از مقیاس کوچکی و بزرگی، زوایا تغیر اندازه نمیدهند.
- مقیاس نقشهها باید در جدول و زیر همان نقشه قید شوند.
انتخاب مقیاس مناسب
- نقشههای شهرسازی: در این نوع نقشهها اغلب از مقیاس یک پانصدم و یا کوچکتر استفاده میشود.
- نقشههای معماری: در این نوع نقشهها مقیاسهای ۱:۲۰۰، ۱:۱۰۰ و ۱:۵۰ و ۱:۲۵ به کار برده میشود که در شکل زیر ارائه شده است.
نقشههای جزئیات اجرایی ساختمان
در این نقشهها از مقیاسهای ۱:۵ و ۱:۲ و ۱:۱ استفاده میشود که در شکل زیر یک نمونه از آن نشان داده شده است. هم چنین برای جزئیات اجرایی ساختمان نیز از نقشههایی با مقیاس ۱:۲۰ و ۱:۱۰ و ۱:۵ و ۱:۲ و ۱:۱ استفاده میگردد.
جزئیات نقشههای قطعات صنعتی
در صورتی که قصد دارید قطعات کوچک را بزرگ نمایی کنید، میتوانید از مقیاسهای ۲۰:۱ و ۱۰:۱ و ۵:۱ و ۱:۲ استفاده نمایید. مثالی از این موضوع را میتوانید در ذیل مشاهده فرمایید:
خط کشی مقیاسی
اگر قصد دارید مقیاس را تبدیل کرده و اندازههای جسم را به اندازههای نقشه تبدیل کنید میتوانید از خط کش مقیاسی استفاده نمایید. این خط کش ها از انواع متعددی برخوردار است. همانطور که در ذیل مشاهده میکنید، در هر لبهی این خط کش، مقیاس ویژهای بهصورت دقیق درجهبندی شده است.
بهعنوانمثال مقیاسهایی که اغلب در لبههای اشل مثلثی بهکاربرده میشوند شامل ۱:۲۰ و ۱:۲۵ و ۱:۵۰ و ۱:۷۵ و ۱:۱۰۰ و ۱:۲۰۰ میباشند و با ضرب و تقسیم مقیاسها به عدد ۱۰ میتوانیم مقیاسهای کوچکتر یا بزرگتر را داشته باشیم.
منبع : ساختمان ۱۱۵